Geçtiğimiz hafta pek muhterem Devrim Tarihi hocamın, Avrupa'daki ve coğrafyamızdaki aydınlanma evrelerinin ne kadar birbirinden bağımsız gerçekleştiği hakkındaki sözlerini dinlerken feodalite mevzusuna hiç değinmeyişini fark ettim. Ülkemizde mevcut bir kesim- ki önemli bir kısmı bunların kemikleşmiş CHP'lidirler ve sorsanız memlekette laiklikten başka bir sorun ne yazık ki yoktur onlara göre- feodalite unsurunu cumhuriyet'in kuruluşundan bu yana gözardı ediyorlar. Konumuz 1600'lerde Britanya adasında yaşanan o büyük mücadele, kazanımlar, kayıplar, feodalite-monarşi-burjuvazi üçlemesinin yeni çağa girerken yıkılış-zayıflayış-güçleniş evrelerini nasıl gerçekleştirdikleri. Başlamadan evvel şunun vurgusunu yapmakta fayda olduğunu düşünüyorum. Batı'da feodalite Anadolu coğrafyasından çok farklı gelişti ve süreçler batıda feodalitenin daha hızlı çözülüşünü sağladı. Merkezi krallık anlayışı bu sebeptendir ki Avrupa'da güç bulurken, Anadolu'da 1808'e gelindiğinde ancak batıda Magna Carta ile 1215'de kurulmuş olan dengeler 600 yıllık bir gecikme ile kurulabiliyordu. Anadolu hala feodalitenin ve orta çağ unsurlarının beşiği halindedir. İlerleme ancak feodalite ve orta çağ kalıntılarından kar sağlayan unsurları ortadan kaldırarak sağlanabilir. Sağlanacaktır da, bu uğurda ölen binlerce köylü ve köylü önderinin kanı, tarihi şekillendiren, süreçleri çizen değerdir.
17.yy'ın İlk Yarısında İngiltere'de Tarım, Sanayi ve Denizcilik
-Denizcilik unsuruyla konuya başlamayı doğru buluyorum. Çünkü 17.yy'da yaşanan en büyük gelişme sömürge yollarının gelişmesi ve coğrafi keşiflerin Avrupa'ya aktardığı sermaye birikimidir. Bu dönemde en önemli keşifleri gerçekleştiren ve hızla sömürge sayısı arttıran iki ülke karşımıza çıkmaktadır. İspanya ve Portekiz büyük ülkelerdi, kara ordularının korkunç bir gücü vardı ve donanmaları denizlerin hakimiydi. Ancak denizlerdeki bu üstünlükleri uzun sürmedi karşılarına önemli bir rakip Hollanda Cumhuriyeti çıktı.
16.yy burjuva devriminin ardından Hollanda ticaret alanında hızla gelişmeler gösterdi. Son derece zengin sömürgeler elde etti ve dünyanın o dönem için önde gelen devletleri arasında yer aldı. Tüm denizlerde geniş imtiyaz sahibi olan Hollandalılar- ki deniz hamalları olarak anılırlar- bir süre sonra bu üstünlüklerini İngiliz korsan-tüccarlarına kaptırdılar.
Dönemde İngilizlerle dört savaş yaşandı. İlgilenen arkadaşlar için wikipedia kaynaklarını sunuyorum.
- The First Anglo-Dutch War, 1652–1654
- The Second Anglo-Dutch War, 1665–1667
- The Third Anglo-Dutch War, 1672–1674
- The Fourth Anglo-Dutch War, 1780–1784
Sanayi
-17.yy İngilteresinde krallık tarafından korunan ve feodal yapı tarafından destek gören meslek loncaları sanayi kollarının gelişmesini engelliyordu. Sanayi üretimi özellikle dokuma alanında gelişmiş imalathanelerden- ki açıklama gereği vardır imalathane kelimesi manifaktür kelimesine denk düşmektedir ve manifaktür Latince Manus(el) ve factum(yapılmış, imal edilmiş) sözcüklerinden gelir- oluşmaktaydı.
Atölyeler, ücretli işçiler çalıştıran, üretimin daha çok elle yapılması nedeniyle, işlerin makineler tarafından yapıldığı fabrikalardan ayrılan sanayi kuruluşlarıdır.
Tarım
-16.yy İngilteresine ve de feodalizme dair bir şeyler söyleyeceksek eğer, bakmamız gereken yer İngiliz kırsalıdır. 15.yy'da yaşanan bazı köylü ayaklanmaları ile İngilterede tarım köleliği ortadan kaldırılmıştı. Angarya da kısmen ortadan kalkmaktaydı. Ancak zaman içerisinde ülkenin güneydoğusunda fakir köylüleri altlarından kalkamayacakları borçlarla kendilerine bağlayan ve hızla zenginleşen Yeoman'lar adı verilen bağımsız mülk sahibi bir sınıf ortaya çıktı. Fakir köylü zamanla Yeomanların yanında tarım işçisi olarak çalışmaya ve elindeki bir avuç topraktan da olmaya başladı. İşte bu etkenler doğrultusunda süreç İngiliz köylüsünü 1640lara taşıdı ve köylü hareketi yeniden hız kazandı.
Okuyucuya not: Final haftası olması sebebiyle sadece dönemin özelliklerine değinebildim. Bir sonraki bölümde Cromwell devrimine geçiş yapacağız.
-16.yy İngilteresine ve de feodalizme dair bir şeyler söyleyeceksek eğer, bakmamız gereken yer İngiliz kırsalıdır. 15.yy'da yaşanan bazı köylü ayaklanmaları ile İngilterede tarım köleliği ortadan kaldırılmıştı. Angarya da kısmen ortadan kalkmaktaydı. Ancak zaman içerisinde ülkenin güneydoğusunda fakir köylüleri altlarından kalkamayacakları borçlarla kendilerine bağlayan ve hızla zenginleşen Yeoman'lar adı verilen bağımsız mülk sahibi bir sınıf ortaya çıktı. Fakir köylü zamanla Yeomanların yanında tarım işçisi olarak çalışmaya ve elindeki bir avuç topraktan da olmaya başladı. İşte bu etkenler doğrultusunda süreç İngiliz köylüsünü 1640lara taşıdı ve köylü hareketi yeniden hız kazandı.
Okuyucuya not: Final haftası olması sebebiyle sadece dönemin özelliklerine değinebildim. Bir sonraki bölümde Cromwell devrimine geçiş yapacağız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder