Cromwell dönemi Burjuva demokratik devriminin son safhası olan iç savaşı yazı dizimizin bu bölümünde ele alacağız. Ama öncelikle belirtmem gerekir ki iç savaşlar hususunda birçok kişiyle fikir ayrılığına düşsem de genel kanaatim, iç savaşların bir toplumun yükselişi ve gelişimi açısından önem arz ettiği yönündedir. Tarihte iç savaş yaşamış toplumların bugün hangi noktalarda olduğu incelenecek olursa bu görüşüme hak verileceğini düşünüyorum. Nitekim Cromwell döneminde yaşanan iç savaş İngiltere'de bir dönem için monarşinin çöküşü ve parlamentarizmin yükseliş evresidir. Tabi bir süre sonra bu evre tersine dönerek, monarşi için bir restorasyon döneminin kapılarını aralayacaktır ancak demokratik kazanımlar gözardı edilemeyecek derecede büyüktür.
İç Savaş(1642-1649)
1642 yılının Ağustos ayında artık kral parlamento ile olan tüm bağları kopararak parlamentoya savaş açtı. Kral bu savaş sürecinde ülkenin geri kalmış bölgelerinin hakimi olan feodal beyler tarafından desteklenmekteydi. Öte yandan savaşın diğer cephesi parlamento etrafında toplanan yeni soylu sınıfı ve burjuvalar önderliğindeki halktı. Donanma içerisindeki kralcı subaylar temizlendikten sonra tayfalar da parlamentoya katılmıştır. Bu noktada güzel bir benzerlik vardır. 1917 Bolşevik Devriminde de Aurora zırhlısında, tayfalar yönetimi ele geçirir ve Çar II.Nikolai'nin kışlık sarayı yerlebir edilir.
Savaşın dinsel bölümünü ise bilgi eksikliğim nedeniyle kısaca ele almam gerekiyor. Bilindiği üzere İngiltere kralı aynı zamanda Anglikan Kilisesi'nin de başıdır. Kral taraftarları da bu sebeple Anglikan kilisesine bağlıydılar. Ancak parlamento ordusu hem Anglikan hem de Katolik kiliselerinin tam karşısında yer alan Püritenlerden oluşmaktaydı. Püritenler İngiliz Protestan mezhebine bağlı bir oluşumdu ve basit, arınmış kilise taraftarıydılar. Püriten kelimesi de zaten Latince katıksız anlamına gelen "purus" kelimesinden gelmektedir.
Savaşın ilk dönemlerinde iyi eğitim görmüş ve deneyimli olan Kral ordusu birçok zafer kazandı. Ancak kısa bir süre sonra zengin köylüler-yeomanlar-, küçük çiftçiler ve zanaatkarların da parlamento ordusuna katılması ile durum tersine döndü. Ve bu tersine dönüşte en önemli faktör Cromwell'in ta kendisiydi. Oliver Cromwell bir Avam kamarası üyesiydi ve yeni soylular sınıfına mensup orta halli bir mülk sahibiydi. Meclisteki keskin sesi, güçlü hitabeti ve inandırma gücüyle hızla devrimin önderi oldu. Cromwell savaşa yüzbaşı rütbesi ile katıldı ve ordunun en gözde komutanı oldu. İdare ettiği süvari birliğindeki disiplin ise hala ordu yapılanmalarında kullanılmaktadır.
1645 yazında parlamento ordusu, 6 bin süvari Cromwel'in emrinde olmak üzere 10 bine yakın asker, kralın ordusunu Naseby köyü civarında bozguna uğrattı. Bu bozgunda kral I. Charles'a ait Fransa Kralından yardım istemek amacıyla yazılmış mektuplar ele geçirildi ve kralın ihaneti belgelenmiş oldu. Kral için tutuklama emri çıkarıldı ve kral hapsedildi.
Cromwell Dönemi Başlıca Reformları
Savaşın sona ermesinin ardından parlamento, öncelikle en azılı kral ve kilise taraftarlarının arazilerini yeni soylu ve burjuva sınıfına dağıttı. Tabiri caizse kralın zulmünden burjuvanın zulmüne bir geçiş süreci olarak tanımlayabiliriz durumu. Parlamento kral tarafından alınan tüm toprak vergilerini soylular sınıfının yararına olmak üzere kaldırdı. Ancak bir süre sonra parlamento halk yığınlarından kralın korktuğundan daha çok korkmaya başladı. Ve parlamentonun birçok üyesinin de kralın saflarına geçmesi üzerine kral parlamento muhafızlarının elinden alınarak ordu subaylarının denetimi altına alındı. 1649 yılında Avam kamarası cumhuriyeti ilan etti ve kralı yargılanmak üzere 135 kişilik bir heyetin önüne çıkardı. 30 Ocak 1649 günü Kral I.Charles halkına savaş açmak suçuyla boynu vurularak idam edildi. Az sonra ise Avam kamarası Lordlar kamarasını İngiliz halkına karşı bir tehdit oluşturma sebebiyle fesh edecekti.
tarihi olayların bu kadar yayvan ve hiçbir kalıba sokulmadan anlatılmasının kimseye faydası yok. Dönemin Avrupa'da ki gelişmelerini İngiliz Devrimi nden ayrı tutmak mümkün değildir.
YanıtlaSil